Dün-Bugün
1914 yılında, I. Dünya Savaşı koşullarında kurulan İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümü, sosyoloji disiplininin Türkiye’de gelişmesinde ve kurumsallaşmasında öncü rol oynamış, uzun yıllar boyunca alandaki tek üniversite bölümü olarak kendi geleneğini oluşturmuştur. Kökleri tarihe dayanmakla birlikte bölümümüz hem sosyal bilimler alanında ortaya çıkan yeni eğilimleri ve tartışma alanlarını yakından takip etmiş hem de güncel toplumsal sorunlar karşısındaki dikkati ve hassasiyetiyle ulusal ve uluslararası ölçekte değişen koşullara ayak uydurarak daima dinamik ve çağdaş kalmayı başarmıştır.
Kadro-Müfredat
Edebiyat Fakültesi içerisinde, değerlendirme ve akreditasyon derneği FEDEK tarafından akredite edilmiş tek program olan Sosyoloji Bölümü; 5 profesör, 4 doçent, 9 doktor öğretim üyesinden oluşan 18 kişilik akademik kadrosu ve her yıl güncellenen müfredatı ile öğrencilerin toplumsala ilişkin meraklarını canlı tutmayı amaçlamakta, onları soru sormaya ve özgün araştırmalar yapmaya yönlendirmekte ve tüm bunlar için gerekli mecraları/olanakları sağlamaktadır.
Sosyoloji Bölümünün öğretim planında birbirini devam ettiren ve tamamlayan dersler birbirini takip eden dönemlerde verilmektedir. Öğretim planının I., II., III. ve IV. yarıyıllarında öğrencilere sosyoloji disiplininin gerektirdiği temel kavram, kuram ve yöntem bilgisini ve sosyolojik tahayyülü kazandırması hedeflenmektedir. Bu yarıyıllarda verilen dersler disiplinin altyapısını hazırlamaktadır. V., VI., VII. ve VIII. yarıyıllarda ise öğrencilerin ilgileri doğrultusunda sosyolojinin disiplinlerarası alt alanları ve farklı epistemolojiler ve metodolojiler ile tanışmaları teşvik edilmektedir. Bu yarıyıllarda verilen dersler arasında toplumsala çok yönlülüğü dikkate alan eleştirel bir perspektiften bakan ve uluslararası kuramsal tartışmaları ve uygulamaları tanıtan ve ele alan teorik derslerin yanı sıra araştırma yöntem ve tekniklerinin kuramsal bilgisine ve uygulama deneyiminin elde edildiği araştırmaya yönelik dersler yer almaktadır. Bu yarıyıllarda ayrıca öğrencileri farklı istihdam alanları ile tanıştıran ve emek-iş piyasasının beklentilerini karşılayacak bilgi ve donanımı kazandıran derslere de yer verilmektedir.
Ders Dışı Etkinlikler
Lisans eğitimini amfilerle sınırlamayarak hayat boyu öğrenme becerisi kazandırmaya yönelen İstanbul Sosyoloji; öğretim üyeleri ile öğrenciler arasındaki iletişimi merkeze alan, geliştirdiği müfredat dışı etkinliklerle öğrencileri lisans döneminde destekleyen ve iş hayatına hazırlayan öğrenci dostu bir bölümdür. Bölümde Sosyoloji Günleri, Çarşamba Toplantıları ve Lisansüstü Kitaplık gibi dizilerle haftada en az bir defa olmak üzere sosyal bilimlerin her alanından davet edilen konuklarla disiplinler arası etkinlikler düzenlenmektedir. Bölüm bünyesinde faaliyet gösteren Sosyoloji, Şehir ve Toplum, Ekoloji ve Kültürler Arası Etkileşim kulüpleri öğrencilerin sosyalleşmesine, ilgi ve becerilerini keşfetmelerine yardımcı olmaktadır. Ayrıca bölümde çift anadal ve yan dal imkânlarıyla öğrencilerin ilgi alanlarını zenginleştirmelerine ve disiplinler arası bir yaklaşım geliştirmelerine olanak sağlanmaktadır.
Sosyoloji Araştırma Merkezi
2015 yılında kurulan Sosyoloji Araştırma Merkezi, toplumsal yapıya ve sorun alanlarına ilişkin yürüttüğü özgün araştırmalarda öğrenci katılımını ön plana çıkarmaktadır. Böylece öğrencilerin teorik sosyoloji eğitiminin yanı sıra bilimsel araştırma yöntem ve tekniklerinin teorik bilgisine ve uygulama deneyimine sahip olmaları, bilgi birikimlerini uygulayabilecekleri saha deneyimi edinmeleri ve topladıkları verileri işleyebilecekleri veri analiz programlarını kullanabilme becerisi kazanmaları amaçlamaktadır. Merkez bünyesinde bugüne kadar kamu ve özel sektör iş birliği ile 8 proje yürütülürken ayrıca 8 Akademik Gelişim Eğitimi düzenlenmiştir. Sosyoloji Araştırma Merkezi, bir araştırmanın parçası olmanın yanı sıra öğrencilere farklı başlıklar altında müfredat dışı etkinliklerle beceri ve yetkinliklerini geliştirme fırsatı sunmaktadır. Örneğin, tecrübeli araştırmacıların saha deneyimlerini paylaştıkları Araştırma Deneyimleri Konuşma Dizisi (uluslararası konukların ağırlandığı ‘Research Seminer’ dizisi) ve farklı sektörlerden alanlarında önemli pozisyonlara gelmiş konukların çalışma ve üretme deneyimlerini aktardıkları İşin Mutfağı etkinlikleri ile öğrencilerin sahaya ve çalışma hayatına ilişkin ilgilerinin ve bilgilerinin arttırılması hedeflenmektedir. Ayrıca Sosyoloji Araştırma Merkezi bünyesinde 2019 yılından itibaren, öğrencilerin temel akademik becerilerini geliştirmeleri için Daha İyi Atölyeleri, görsel okur yazarlık becerilerini geliştirmeleri için Daha İyi Atölyeleri - Çevrimiçi ve bilgiyi teknolojik araçlarla yönetme becerilerini geliştirmeleri için Daha İyi Atölyeleri - Akademik Bilişim atölye dizileri tasarlanmıştır. Yabancı dil eğitimine yönlendiren ve iş süreçlerine hazırlayan Kılavuz Konuşmalar serisi de eşzamanlı olarak öğrencileri desteklemeye devam etmektedir.
Lisansüstü Eğitim
Lisans eğitimi sonrasında akademik alanda uzmanlaşmak isteyen öğrenciler için Sosyoloji Anabilim Dalı bünyesinde beş yüksek lisans (Sosyoloji, Kent Çalışmaları, Siyaset Sosyolojisi, Göç Çalışmaları ve Sosyal Sorumluluk Yönetimi ve STK) ve bir doktora programı bulunmaktadır. Böylelikle Türk üniversite sisteminin ihtiyaç duyduğu öğretim üyesi kadrolarının yetiştirilmesine katkıda bulunulduğu gibi araştırmacı yetiştirilmesinde de önemli bir sorumluluk üstlenilmektedir.
Uluslararası İş Birlikleri
Sosyoloji Bölümü uluslararası akademik etkinlikleri ve ağları takip etmektedir. 2015 yılından itibaren dünyanın önde gelen sosyoloji kuruluşlarından ISA (International Sociological Association) ve ESA’ya (European Sociological Association) üyedir. Bölüm bünyesinde yayımlanan Sosyoloji Dergisi, uluslararası dergi statüsünde olup ESCI indeksince taranmaktadır. Ayrıca Almanya, Polonya ve İsveç’teki çeşitli üniversitelerle yapılan ikili anlaşmalar çerçevesinde öğrencilere ERASMUS imkânı sağlanmaktadır.
Türkiye’de Sosyal Bilimler Açısından İstanbul Sosyoloji
İstanbul Sosyoloji, Türkiye’de sosyoloji kamusunda öncü bir rol oynamaktadır. Bütün etkinlik ve projelerini farklı disiplinler, farklı üniversitelerdeki sosyoloji bölümleri ve çeşitli özel ve kamu kuruluşları ile iş birliği içinde geliştirmektedir. Bu etkinliklerin tamamı dışarıya açık olmakla birlikte kayıt altına alınarak sosyal mecralarda yayımlanmaktadır. Her yıl belli bir temaya odaklanan Sosyoloji Seminerleri konuşmaları Sosyoloji Seminerleri Dizisi başlığıyla yayımlanmaktadır. Sosyoloji Araştırma Merkezinde yürütülen projelerin raporları da toplumla ve yetkili kurum ve kuruluşlarla paylaşılmaktadır. 1917 yılından beri yayın hayatına devam eden Sosyoloji Dergisi’nin tüm sayıları, sosyoloji disiplininin Türkiye’deki serüvenine ilişkin önemli bir kaynak olarak online erişime açıktır. Ayrıca İstanbul Sosyoloji yaklaşık 55 bin kişinin takip ettiği sosyal medya hesapları üzerinden sosyal bilimlerde öncü isimler hakkında bilgilendirici paylaşımlar yapmakta, sosyoloji kamusunu ve meraklılarını alana ilişkin güncel gelişmelerden, tartışmalardan ve eğilimlerden haberdar etmektedir. Böylelikle Sosyoloji Bölümü sadece kendi alanında değil, sosyal bilimciler arasındaki fikir alışverişi, etkileşim ve iletişim kanallarını oluşturmak ve dinamikleştirmek yoluyla bir bütün olarak Türk sosyal bilimlerinin gelişmesine katkı sağlamaktadır.
Çalışma Alanları ve İş İmkânları
Sosyolog unvanı alan mezunlarımız, elde ettikleri toplumsal alanı yorumlama becerisiyle eğitim-öğretim faaliyetlerinden medyaya, siyasal araştırma kurumlarından reklamcılığa, sosyal hizmetlerden insan kaynaklarına ve halkla ilişkilere varıncaya dek pek çok alanda meslekî kariyer yapabilmekte; özel ve kamu kuruluşlarında çalışma imkânına sahip olmaktadırlar.
Paydaşlarımız
Programın iç paydaşları akademik kadrodan, program öğrencilerinden, yandal öğrencilerinden ve çift anadal öğrencilerinden müteşekkildir. Program öğrencilerinin arasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Programına özgü, özel sorumlulukları olan öğrenciler bulunmaktadır. Bunlar öğrenci temsilcileri, kısmi zamanlı öğrenciler, öğrenci kulübü başkanları ve akran rehberleridir. Programın öğrenci temsilcisi her yıl yeniden seçilir. Sosyoloji Programı, Edebiyat Fakültesinde 1 öğrenci ile temsil edilir. Buna ek olarak Sosyoloji Program’ında öğrenim görmekte olan her sınıfı temsilen 1 öğrenci seçilir. Sınıf temsilcileri, Bölüm Başkanlığı ile yapılan görüşmelerde temsil ettikleri sınıfın görüşlerini ve önerilerini paylaşır. Kısmi zamanlı öğrenciler, İstanbul Üniversitesi’nin öğrencilerine ayda en fazla 30 saat olmak üzere üniversitenin 85 farklı biriminde çalışabilme olanağı tanıdığı Kısmı Zamanlı Öğrenci Çalışma Programı’ndan faydalanan öğrencilerdir. Kontenjanı her yıl ilgili bilimlerin talep ettikleri öğrenci sayıları ile belirlenmektedir. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Programı’nda 3, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Araştırma Merkezi’nde 2, Sosyal sorumluluk Araştırma ve Uygulama Merkezi'inde 2 öğrenci kısmi zamanlı öğrenci programından faydalanmaktadır. Sosyoloji Programı’nda öğrenim gören öğrencilerinin dört resmi öğrenci kulübü vardır: Sosyoloji Kulübü, Şehir ve Toplum Kulübü, Ekoloji Kulübü ve Kültürlerarası Etkileşim Kulübü. Akran Rehberleri tecrübeli öğrenciler ile yeni başlayan öğrencilerin bilgilerini ve deneyimlerini paylaşabileceği ve becerilerini geliştirebileceği gönüllü iletişim ve iş birliği ağıdır. Dış paydaşlar ise geniş bir gruptan oluşmaktadır: Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK), İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul Üniversitesi’nin tüm fakülteleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nin tüm programları, YÖK’e bağlı tüm sosyoloji programları, ilgili vakıf ve dernekler, sektörler/işverenler ve mezun öğrenciler.
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ SOSYOLOJİ BÖLÜMÜ TARİHÇESİ
19. yüzyılın son çeyreğinden itibaren Ahmet Şuayb, Ahmet Rıza, Bedii Nuri, Satı el-Husri, Sabahaddin Bey gibi isimlerin Ulum-u İktisadiye ve İctimaiye Mecmuası, Servet-i Fünun, Maarif Mecmuası ve Terakki gibi bazı dergilerde Spencer, Comte, Worms, Le Play, Demolins gibi Avrupalı bazı sosyal bilimcilerin sosyolojik yaklaşımlarını tanıttıkları yazılar ve Osmanlıcaya tercüme edilen bazı makale ve kitaplar ile sosyoloji Osmanlı aydınları arasında tanınmaya başladı. Avrupa ülkelerinde üniversite yapılanması içerisinde kendisine henüz meşru bir konum elde edemeyen sosyolojik düşünceyle modernleşme çabalarının yarattığı bir dizi acil ve yakıcı siyasal, kültürel ve toplumsal sorunlar bağlamında ilgilenmeye başlayan Osmanlı aydınlarının sosyolojiyi kavrama, yorumlama ve kullanma biçimleri sistematik bir ilgiden ve kullanımdan uzaklıkla tanımlanabilir.
Türkiye’de sosyolojinin 1914’te Ziya Gökalp tarafından Darulfünun’da ders olarak okutulmaya başlandığı yaygın kabul görmüştür. Ancak Türk sosyoloji tarihi literatüründe, Darulfünun’da sosyoloji derslerinin başlangıcına dair 1912, 1913, 1915 gibi farklı tarihler de verilir. Bazı kaynaklarda 1912’de Darulfünun Hukuk Fakültesi’nde Ahmed Şuayb tarafından İctimaiyat isimli bir dersin verildiğine dair bir bilgiye rastlanmaktadır. Ancak Hukuk Fakültesi ders programlarında Ahmed Şuayb’ın bu isimde bir ders verdiğini gösterir herhangi bir bilginin bulunmayışı ve biyografisine ilişkin kaynakların Şuayb’ın vefat tarihini 1910 olarak tespit etmiş olmaları dikkate alındığında söz konusu iddianın yanlışlığına hükmetmek gerekir. 1912 Darulfünun düzenlemesinde Edebiyat Şubesi’nde İlm-i İctimaiyat isimli bir derse yer verilmekle birlikte, Balkan Harbi sebebiyle söz Darulfünun’daki öğretimlerin kesintiye uğraması sebebiyle olsa gerek, söz konusu dersin verilip verilmediğine ya da kim tarafından verildiğine dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Kazım Nami Duru’nun Reşat Nuri Güntekin’in sözlü beyanına dayandırdığı bir başka iddiaya göre; Gökalp Diyarbakır’dan Selanik’e geçerken 1909-1910 öğretim yılında Darulfünun Edebiyat Şubesi’nde İlm-i Hikmet dersi veren Emrullah Efendi’nin Maarif Vekili olması sebebiyle meşguliyetini mazeret göstererek dersi bırakması üzerine onun yerine derslere girip sosyoloji dersi yapmış olduğudur. Dersin yeni bir ders olup olmadığı ya da Emrullah Efendi’nin dersinin kalan haftalarında sosyolojiye dair bir şeyler mi anlattığına dair herhangi bir bilgi de vermemektedir. Ancak söz konusu dönemin ders programlarında Gökalp -veya bir başkası- adına açılmış İlm-i İctimâ isimli bir dersin olmayışı bu iddiayı desteklememektedir. Duru’nun bu iddiasını destekleyecek başkaca bir anlatıya da rastlanmamaktadır.
Sosyolojinin Darulfünun ders programlarında düzenli olarak yer almaya başlaması Gökalp’in 16 Aralık 1913’te Darulfünun-u Şahâne Edebiyat Şubesi’ne atanmasıyla başlar. 1914-1915 öğretim yılı ders programında 2. ve 3. sınıflarda İlm-i İctimâî başlıklı bir derse yer verilir. Bu dönemde ders programına giren İlm-i İctimâî, henüz kürsü sistemine geçilmediği için, Fakülte’nin -felsefe, coğrafya, tarih, edebiyat, pedagoji, psikoloji disiplinlerinin dersleriyle birlikte- ortak ders havuzundaki derslerden birisi statüsündeydi. Emrullah Efendi’nin, Maarif Vekilliği’nin Alman müşaviri Dr. Franz Schmidt ve Gökalp’in uğraşlarıyla 1915-1916 öğretim yılından itibaren Darulfünun Edebiyat Fakültesi’nde kürsü sistemine geçilmesi ve her kürsü için teorik müfredatlarını uygulamayla da destekleyebilmeleri amacıyla birer enstitü kurulması kararlaştırılır. Bu yeni düzenlemeyle birlikte, Edebiyat Fakültesi bünyesinde Felsefe şubesi altında -Felsefe ve Terbiye kürsüleriyle birlikte- İctimâiyat kürsüsü kurulur. Kürsünün müderrisi olarak Ziya Gökalp, müderris muavini olarak da Ahmet Emin (Yalman) atanır. 1915 yılında, ayrıca, Daru’l-İctimâiyat Mesâisi (Sosyoloji Araştırma Enstitüsü) tesis edilir.
Yukarıda kısaca bahsedilen düzenlemeler çerçevesinde, müstakil bir araştırma alanı olarak Darulfünun sistemine dahil edildiği tarih olan 1914, Türkiye’de sosyolojinin akademi içerisinde kabul görmesinin ve kurumsallaşmasının başlangıcı olarak kabul edilir. Bu itibarla, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü, Türkiye’de ilk sosyoloji kürsüsü olarak kabul edilir.
Ziya Gökalp; imparatorluktan millî bir devlete geçiş sürecinde, Emile Durkheim’ın sosyolojik yaklaşımlarından yararlanarak ‘millî bir mefkûre’ geliştirmek doğrultusunda sosyolojiye bir yön tayin eder. Gökalp’in Darulfünun’daki faaliyetleri sosyoloji disipliniyle sınırlı kalmaz ve millî bir mefkûre geliştirme hedefi doğrultusunda tarih, edebiyat, ilahiyat, iktisat gibi diğer sosyal ve beşerî bilimlerin alanlarını da etkiler. 1915 yılında İçtimaiyat Darü’l-Mesaisi (Sosyoloji Araştırma Merkezi)’ni kurar. 1917 yılında, toplam 7 sayı çıkacak olan, interdisipliner bir nitelik taşıyan İçtimaiyat Mecmuası (Sosyoloji Dergisi)’nı yayımlanır. I. Dünya Savaşı’nın bitiminde İstanbul’un işgal edilmesi ve Ziya Gökalp’in, diğer pek çok İttihat ve Terakki üyesi gibi Malta’ya sürgüne gönderilmesiyle birlikte Darülfünûn’daki sosyoloji eğitimi de sekteye uğrar. Cumhuriyet’in kurulmasından sonra Mehmet İzzet’in ve Necmeddin Sadak’ın çabaları sosyolojiyi Gökalp dönemindeki etkisine kavuşturmaktan uzaktır ve sosyoloji bir ‘servis dersi’ seviyesine düşürülür. Bu dönemde, Hukuk Fakültesi bünyesinde kurulan ve daha sonra İktisat Fakültesi’nin kurulmasıyla birlikte bu yeni fakülteye aktarılacak olan İktisadiyat ve İctimaiyat Enstitüsü’nde, Gerhard Kessler ve sonrasında da Ziyaeddin F. Fındıkoğlu öncülüğünde farklı bir sosyoloji yapma biçimi tecrübe edilmeye başlanmıştı.
1933 İstanbul Üniversitesi Reformu ile birlikte Edebiyat Fakültesi’nde yine Felsefe bölümü içerisinde kendisine yer edinen sosyoloji, 1940’ların başında, felsefî birikiminin derinliği, akademik ilgilerinin çeşitliliği ve entelektüel kişiliğinin gücüyle ulusal ve uluslararası akademik çevrelerde kendisine saygın bir yer edinen Hilmi Ziya Ülken’in olağanüstü çabalarıyla akademik meşruiyetini yeniden kazanmaya başladı. Ülken, 1942 yılında Sosyoloji Dergisi’ni çıkardı. Derginin ilk on beş sayısı onun yönetiminde (1942-1960) yayımlandı. Ülken ve Nurettin Şazi Kösemihal’in girişimleriyle uluslararası sosyoloji topluluklarıyla işbirlikleri geliştirildi, uluslararası sosyoloji kongrelerine ev sahipliği yapıldı. Onun başkanlığı döneminde sosyoloji müfredatının Mehmet Ali Şevki Bey gibi isimlerin kürsüde ders vermeye başlaması örneğinde olduğu gibi zenginleştirildiği görülür. Sosyoloji Dergisi’nin Ülken’in yönetiminde çıkan sayıları, onun döneminde sosyoloji bölümünde yapılan araştırmaların ve faaliyetlerin çeşitliliğine şahitlik eder. Ülken, Türkiye kapsamında faaliyet gösterecek bir Araştırma Merkezi’nin kurulmasına yönelik olarak Millî Eğitim Bakanlığı nezdinde girişimlerde de bulundu; ancak bu girişimlerine olumlu bir cevap alamadan, 27 Mayıs 1960 ihtilali sonrasında, ‘147’liliklerden birisi olarak’ İÜ Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’ndeki görevinden uzaklaştırıldı. AÜ İlahiyat Fakültesi’nde ders vermeye devam etmesinde bir sakınca görülmedi. Sonrasında görevine iade edilse de, Ülken geri dönmedi ve akademik faaliyetlerine emekli olana kadar Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde devam etti.
Ülken’nden sonra Sosyoloji Bölümü başkanlığı görevi Nurettin Şâzi Kösemihal tarafından yürütüldü. 1961-1962 eğitim öğretim yılında Sosyoloji Bölümü iki sertifika programına ayrıldı: Tecrübî Sosyoloji ve Umumî Sosyoloji. Tecrübî Sosyoloji Sertifika Programı’nda Doç. Dr. Nurettin Şazi Kösemihal; Sosyoloji Tarihi, Köy ve Şehir Sosyolojisi, Tecrübî Sosyoloji Metod ve Teknikleri, Tecrübi Sosyoloji Araştırmaları, Sosyolojiye Giriş, Ana Sosyoloji Eserleri Semineri ve Yabancı Dilde Metinler derslerini verdi. Umumî Sosyoloji Sertifikası Programı’nda ise Doç. Dr. Cahit Tanyol; Sosyolojinin Ana Kavramları, Ana Sosyoloji Eserleri, San’at ve Cemiyet, Örf ve Adetler Sosyolojisi, Sosyal Ahlak ve Yabancı Dilde Metinler derslerini verdi.
Sosyoloji Dergisi 1960-1968 yılları arasında yayın hayatına 7 sayı ile devam etti. 1972 yılında Kösemihal’in vefatının ardından bölüm başkanlığı görevi Prof. Dr. Cahit Tanyol tarafından sürdürülür. Tanyol’un 1982 yılında emekli olmasıyla bölüm başkanlığını Prof. Dr. Baykan Sezer devraldı. 1982 tarihli YÖK düzenlemesiyle birlikte Sosyoloji Bölümü (i) Genel Sosyoloji ve Metodoloji, (ii) Kurumlar Sosyolojisi, (iii) Uygulamalı Sosyoloji, ve (iv) Sosyometri anabilim dallarından oluşan bir yapıya büründü. Prof. Dr. Baykan Sezer, çalışmalarıyla, Türk toplumunun dünya tarihi içerisindeki konumunu ve rolünü belirlemeye çalışan, Batı sosyolojisinin kuram ve değerlendirmelerini eleştirel bir değerlendirmeye tabi tutan ve özgün bir Türk sosyolojisi yapmanın imkanlarını araştıran bir yaklaşımı Türk sosyolojisinin gündemine getirdi. 1989 yılında Sosyoloji Dergisi’ini, başlangıcından günümüze Sosyoloji Bölümü’nün sürekliliğini vurgulayacak şekilde, yeniden yayımlamaya başladı. Sosyoloji Araştırma Merkezi’nin faaliyetlerine yeniden başlaması için çalıştı.
Bu çalışmalar, 1996 yılında bölüm başkanlığına gelen Prof. Dr. Korkut Tuna döneminde devam ettirildi. Tuna’nın yönetimindeki 2000’lerde ise uygulamalı sosyoloji araştırmalarına giderek daha fazla yer verildi. 2003 yılından itibaren Sosyoloji Dergisi yılda iki kez çıkarıldı. Yine bu dönemde sosyoloji disiplininin Türkiye’de gelişiminde ve kurumlaşmasında emeği bulunan pek çok akademisyenin konuk edildiği, günümüz itibariyle sayısı 60’ı aşan ‘Sosyoloji Günleri’ başlıklı akademik konferanslar dizisi başlatıldı.
Bu çalışmalar 2011’de Sosyoloji Bölüm başkanlığına atanan Prof. Dr. İsmail Coşkun tarafından zenginleştirilerek ve çeşitlendirilerek sürdürüldü. Bugün Sosyoloji Dergisi düzenli bir yayın periyoduna kavuşmuş, içeriği zenginleşmiş, akademik indekslerde taranan bir dergi haline gelmiş, Sosyoloji Bölümü’nün ev sahipliği yaptığı bilimsel konferans ve tartışma toplantıları çeşitlenerek süreklilik kazanmış, Sosyoloji Araştırma Merkezi’nin alt yapısı kurulmuş, pek çok sosyolojik araştırma gerçekleştirmiş bir yapıya kavuşmuştur. Sosyoloji Bölümü ders programı günümüz toplumsal ve akademik gelişmelerine uygun olarak güncellenmiş, çeşitlendirilmiştir. Mevcut lisansüstü ders programları güncellenmiş ve Yüksek Lisans ve Doktora düzeyinde yeni tezli-tezsiz lisansüstü programları açılmıştır. Halihazırda bölüm başkanlığı görevi Prof. Dr. İsmail Coşkun tarafından yürütülmektedir.
Ziya Gökalp (1876-1924)
23 Mart 1876 tarihinde Diyarbakır’da doğdu. Eğitimine Diyarbakır’da başladı. Amcasından geleneksel İslam ilimlerini öğrendi. 1895 yılında İstanbul’a gitti. Baytar Mektebine kaydını yaptırdı. Buradaki öğretimi sırasında, İbrahim Temo ve İshak Sukûti ile tanıştı. Jön Türkler’den etkilendi. İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katıldı. Muhalif eylemleri nedeniyle 1898’de tutuklandı. Bir yıl cezaevinde kaldı. 1900 yılında serbest bırakıldıktan sonra, Diyarbakır’a sürgüne gönderildi. 1908'e kadar Diyarbakır'da küçük memuriyetler yaptı. II. Meşrutiyet’ten sonra İttihat ve Terakki'nin Diyarbakır şubesini kurdu ve temsilcisi oldu. "Peyman" gazetesini çıkardı. 1909'da Selanik'te toplanan İttihat Terakki Kongresi'ne Diyarbakır delegesi olarak katıldı. Bir yıl sonra, örgütün Selanik’teki merkez yönetim kuruluna üye seçildi. 1910’da kurulmasında öncülük yaptığı İttihat Terakki İdadisi'nde sosyoloji dersleri verdi. Bir yandan da "Genç Kalemler" dergisini çıkardı. Türk Ocağı'nın kurucuları arasında yer aldı. Derneğin yayın organı "Türk Yurdu" başta olmak üzere Halka Doğru, İslam Mecmuası, Milli Tetebbular Mecmuası, İktisadiyat Mecmuası, İçtimaiyat Mecmuası, Yeni Mecmua'da yazılar yazdı. Bir yandan da Darülfünun-u Osmanî’de (İstanbul Üniversitesi) sosyoloji dersleri verdi. 1914’de Sosyoloji Bölümünü, 1915’de İçtimaiyat Dar’ül Mesaisi’ni kurdu. 1919'da İngilizler tarafından Malta Adası'na sürgüne gönderildi. 2 yıllık sürgün döneminden sonra Diyarbakır'a gitti, Küçük Mecmua'yı çıkardı. 1923'te Maarif Vekâleti Telif ve Tercüme Heyeti Başkanlığı'na atandı, Ankara'ya gitti. Aynı yıl İkinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne Diyarbakır mebusu olarak girdi. Kısa süren bir hastalığın ardından, 25 Ekim 1924 tarihinde, İstanbul’da vefat etti. Başlıca eserleri; “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak”, Türkçülüğün Esasları” ve ”Türk Medeniyet Tarihi”dir.
Mehmet Ali Şevki (1882-1963)
1882 yılında İstanbul’da doğmuştur. M. A. Şevki ilköğrenimini Yusuf Efendi İptidai Mektebi ile Mekteb-i Osmanî Hususi Rüştiyesinde; orta öğrenimini Dersaadet İdadi Mülkisinde; yükseköğrenimini 1907’de hukuk mektebinde yapmıştır. 1940-1942 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tecrübî Sosyoloji öğretim görevliliğinde bulunmuştur. 1963 yılında İstanbul’da vefat etmiştir.
İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu (1887-1978)
Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinin özgün ve öncü kişilerinden biri olan Baltacıoğlu 1887'de İstanbul'da doğdu. Vefa Lisesi'nin ardından Darülfünun (bugün İstanbul Üniversitesi) Fen Fakültesi bitkibilim bölümünü bitirdi (1908). II. Meşrutiyetin ilanından az önce Darülmuallimin'i İptidaiye (ilk öğretmen okulu)'ye yazı (hat) öğretmeni oldu. Eğitimbilim, öğretim yöntemleri ve elişi dersleri de ilerleyen yıllarda yürütmesine verildi. 1910'da Maarif Nezareti (eğitim bakanlığı) adına incelemelerde bulunmak üzere Avrupa'ya gönderildi. Dönüşünde dönemin eğitim ve öğretim anlayışını kökünden sarsan "Talim ve Terbiyede İnkılâp (Eğitim ve Öğretimde Devrim)" adlı yapıtını yayımladı (1912).1920–1923 arasında dört kez Edebiyat Fakültesi dekanlığına,1923'te rektörlüğe seçildi. Cumhuriyet döneminde ilk rektör oldu. Rektör seçilmeden az önce atandığı Maarif Vekâleti müsteşarlık görevini geri çevirdi. 1941'de eğitimbilim kürsüsü, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'nde ona geri verilmiş, bu görevi 1943 yılına kadar sürmüştür. Afyon ve Kırşehir milletvekilliğinin (1943–1950) ardından Türk Dil Kurumu'ndaki terim kolu başkanlığını 1957 yılına değin sürdürmüştür. 1957'de Kuran'ı Türkçeye çevirmiştir. Sağlıklı bir sayımı yapılamamakla beraber eğitimbilimden toplumbilime, sanattan felsefeye; roman, öykü, oyun, yaşantı türünde; çocuklara, gençlere, yetişkinlere yönelik, yüz otuzu aşkın kitabı, dört binin üzerinde makaleyi ardında bırakan Baltacıoğlu, 1 Nisan 1978'de aramızdan ayrılmıştır.
Necmettin Sadak (1890-1953)
Isparta’da doğan Sadak, Fransa’da Lyon Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ni bitirdi. Basın hayatına, Fransa’da yayımlanan Progrés gazetesinde yazdığı yazılarla başladı. 1916’da İstanbul’a dönünce Maarif Nezareti Telif ve Tercüme Dairesi’nde görev aldı, ardından Darülfünun’un İctimaiyat (sosyoloji) bölümünde öğretim üyeliğine getirildi. 1918’de birkaç arkadaşıyla Akşam gazetesini kurdu ve başyazarlığını üstlendi. Kurtuluş Savaşı yıllarında yazdığı yazılarla Milli Mücadele’yi destekledi. 1928’de Sivas milletvekili olarak TBMM’ye girdi; 1932’de Cenevre Silahsızlanma, 1936’da Montreux konferanslarına Türkiye delegesi olarak katıldı.1947’de üstlendiği dışişleri bakanlığı görevini 1950’ye kadar sürdürdü. Necmettin Sadak’ın kaleme aldığı Sosyoloji (1936) kitabı uzun yıllar ortaöğretimde ders kitabı olarak okutuldu. Gazeteci ve siyaset adamı Necmettin Sadık Sadak 21 Eylül 1953’de vefat etti.
Mehmet Emin Erişirgil (1891-1965)
1911 yılında Mülkiye'yi (A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi) bitirdi. İstanbul liselerinde öğretmenlik yaptı. 1915 yılında İstanbul Darülfünunun Sosyoloji ve Felsefe Doçentliğine atandı, bir süre sonra Profesör oldu. Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Dairesi Başkanlığı ve Müsteşarlığı, Yüksek Muallim Mektebi Müdürlüğü, Siyasal Bilgiler Okulu Müdürlüğü ve Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dekan Vekilliği ile VI. (Ara Seçim), VII. ve VIII. Dönem Zonguldak Milletvekilliği ile Gümrük ve Tekel, İçişleri Bakanlıkları yaptı ve Mülkiye’de uzun yıllar sosyoloji okuttu.
Mehmet İzzet (1891-1930)
1891 yılında doğan Mehmet İzzet, Ziya Gökalp’ın ardından Türkiye’de sosyoloji ve felsefenin özgün bir çizgide gelişim göstermesi için çaba sarf etmiş olan bir düşünür ve akademisyenimizdir. Orta öğrenimini İstanbul Galatasaray Lisesinde tamamlamıştır. 1907 senesinde İstanbul Hukuk Fakültesine başlamıştır. 1918’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesine müdür olarak tayin edilmiş, aynı yıl istifa ederek Fransızca muallimi olarak Tıp Fakültesi ve Mülkiye Mektebine başlamıştır. Mehmet İzzet Tıp Fakültesi ve Mülkiye Mektebi Fransızca muallimliğinde yaklaşık üç ay kaldıktan sonra 1919’da yeniden İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümüne Felsefe tarihi profesörü olarak gelir ve ölümüne kadar burada kalır. İzzet’in çalışmaları felsefe, ahlak ve sosyoloji alanlarında şekillenmiştir. Başlıca eserleri; “İçtimaiyat, Muhasır Hayat ve Büyük Adamlar”, “Ahlak Felsefesi”, “Felsefe Tarihi”.
Hilmi Ziya Ülken (1901-1974)
İstanbul Sultanisi’ni (İstanbul Lisesi) (1918) ve Mekteb-i Mülkiye’yi (A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi) bitirdi (1921). Aynı yıl Darülfünun-ı Osmanî (bugün İstanbul Üniversitesi) Edebiyat Fakültesi Beşeri Coğrafya Kürsüsü’ne asistan oldu. Aynı fakültede felsefe tarihi ve sosyoloji öğrenimi gördü. 1933’e değin sosyoloji, felsefe, tarih ve coğrafya öğretmenliği yaptı. Umumi İçtimaiyat (1931), Türk Tefekkürü Tarihi (1932–33, 2 cilt) adlı kitapları yayımlandıktan sonra uzmanlık eğitimi için Almanya'ya gitti (1934). Türkiye’ye döndükten sonra İ. Ü. Edebiyat Fakültesi’nde Türk Tefekkür Tarihi Kürsüsü’ne doçent olarak atandı (1935). 1944 yılında profesör, 1957 yılında ordinaryüs profesör oldu. 1960 askeri müdahalesi sonrasında uygulanan 147’liler hadisesi ile Üniversite’den uzaklaştırıldı. 1973’te A. Ü. İlahiyat Fakültesi’nden emekli oldu. Hilmi Ziya Ülken, 1938-1943 yılları arasında İnsan dergisini yayımladı ve Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi’ni yönetti. Türk düşünce tarihi üzerine yaptığı çalışmalarla sosyal bilimlere önemli katkılar sağlamış olan Ülken 5 Haziran 1974’te İstanbul’da öldü.
Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu (1901-1974)
Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu 1901 yılında Erzurum’un Tortum ilçesinin Çamlıyamaç köyünde doğmuştur. Fındıkoğlu, babasının memuriyeti sebebiyle ilköğrenimini Erzincan ve Hakkâri’de yapmıştır. Malatya İdadisi'nden sonra Kayseri Sultanisi'nde başladığı öğrenimine İstanbul Gelenbevi Sultanisinde devam etmiştir. 1922 yılında Posta –Telgraf Mektebini bitiren Ziyaeddin Fahri, aynı yıl Galatasaray Postanesi’nde görev alır. Ayrıca Ziyaeddin Fahri aynı yıl İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde Felsefe öğrenimine başlar. Buradan 1924 yılında mezun olur. Ziyaeddin Fahri 1926 Eylül’ünden sonra da Ankara Erkek Lisesi ve Ankara Kız Lisesi’nde felsefe, sosyoloji ve edebiyat öğretmenliği yapar. Bu görevini 1929 yılı sonuna kadar sürdürür. 1930 yılı başında doktora yaptırmak üzere yurt dışına gönderilecek bir öğrencinin seçimi için yapılan sınavda başarılı olarak Strasbourg Üniversitesi’ne gönderilir. Fındıkoğlu, daha sonra 23 Ekim 1933 tarihinde İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İçtimaiyât ve Ahlak Doçentliğine 1937 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Sosyoloji ve Komün Bilgisi Doçentliğine atanır.1941 yılında profesör olan Fındıkoğlu, 1944’te İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Sosyoloji ve sosyal siyaset kürsüsüne geçer. 6 Haziran 1973 tarihinde emekli oluncaya kadar bulunduğu fakültede kürsü başkanlığını sürdürür.
Nurettin Şazi Kösemihal (1909-1972)
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nü bitirdi (1930). Bir süre çeşitli liselerde felsefe öğretmenliği yaptıktan sonra Durkheim konulu teziyle İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü'ne doçent oldu (1944). Fransa' da Sorbonne Üniversitesi ve Ecole Pratique des Hautes Etudes'de çalışmalar yaptı (1950-1951). Çeşitli sosyoloji kongrelerine incelemeleriyle katıldı, konuk profesör olarak ABD'deki bazı üniversitelerde ders verdi. Dönüşte profesör ve sosyoloji bölümü başkanı oldu (1960). Cenevre'de üniversite adına yaptığı çalışmalar sırasında öldü. Sosyometrinin Türkiye'deki öncüsü olarak kabul edilen Kösemihal, sosyometrinin başlıca tekniklerinden olan sosyometriyi, Moreno'dan yaptığı çeviriyle Türkiye'de tanıtmış ve Amerikan sosyolojisinin deneysel sosyoloji alanındaki gelişmelerini aktararak Türkiye'de sosyoloji biliminin gelişimine katkıda bulunmuştur. Başlıca yapıtları: Mantık (1945); Sosyal doktrinler tarihi (1947-1948); Sosyoloji tarihi (1956); Sanat ve düşünce (1957); Sanat ve fikir işçileri (1961)dir.
Cahit Tanyol (1914-…)
Cahit Tanyol 1914 yılında Nizip’te doğdu. Nizip Cumhuriyet İlkokulundan (1926) sonra, Adana Öğretmen Okulunu bitirdi (1931). Yükseköğrenimini Ankara Gazi Terbiye Enstitüsü Edebiyat Bölümünde tamamladı (1935). Yozgat, Çorum, İzmir, İstanbul ortaokullarında öğretmenli yaptı (1936-1944). Bu arada İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümünü de bitirdi (1944). Atatürk ve Haydarpaşa erkek liselerinde felsefe öğretmenliği yaptı. 1946'da İÜEF Sosyoloji Bölümüne asistan olarak girdi. 1949'da doktorasını tamamladı. 1953'de doçent, 1961'de profesör oldu. 1982'de emekliye ayrıldı. Yeni Sabah, Cumhuriyet, Milliyet, Son Telgraf, Güneş gazetelerinde yazılar yazdı. İlk şiirleri, İsmail Habib Sevük'ün çıkardığı Maarif Mecmuası (Adana)'nda çıktı. Şiir ve yazıları Servet-i Fünûn, Yenilik, İçtihat; sonraları Aramak (İzmir), yayın müdürlüğünü yaptığı Değirmen (1942-1944), Varlık, İstanbul, Akademi, Yön, İnsan, Aile, Küçük Dergi, Yeni İnsan, Hisar, Realite, Türk Yurdu, Yazko Edebiyat dergilerinde yayımlandı. Realite dergisinde çıkan Seyahate Davet şiiriyle birincilik kazandı.
Mehmet Genç (1934-2021)
4 Mayıs 1934 Artvin, Arhavi doğumlu olan Genç, İstanbul'da Haydarpaşa Lisesi'ni 1953'te, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye ve İktisat Bölümü'nü 1958'de bitirdi. Kısa bir süre Ankara Valiliği'nde maiyet memurluğu ve Şereflikoçhisar kazasında kaymakam vekilliği yaptı. 1960 yılında girdiği İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Türk İktisat Tarihi Enstitüsü'nde "İktisat Tarihi" asistanı olarak Ömer Lütfü Barkan'nın yanında çalıştı. Aynı enstitüde 1965'ten 1982 yılına kadar "İktisat Tarihi Uzmanı" olarak çalıştı. 1983 yılında Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi'nde "İktisat Tarihi" ve "Tarih Metodolojisi" dersleri vermeye başladı. Sosyoloji Bölümü tarafından Mehmet Genç'e 16.11.1995 tarihinde fahri doktora verilmiştir. Genç halen İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nde yüksek lisans ve doktora öğrencilerine Tarih ve Sosyal Bilimler dersleri vermektedir.
Baykan Sezer (1939-2002)
Baykan Sezer 1939'da Malatya'da doğdu. Cağaloğlu Büyük Reşit Paşa İlkokulu'ndan sonra girdiği Galatasaray Lisesi'nden 1959'da mezun oldu. Bir dönem çeşitli gazete ve dergilerde sinema yazıları yazdı. 1960'lı yıllarda bir süre Fransa'da bulundu. 1968'de "Doğu-Batı Çatışmasında Yunanlılığın Yeri" başlıklı lisans bitirme teziyle Sosyoloji Bölümünden mezun oldu. 1969'da İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Davranış Bilimleri kürsüsünde asistan ve uzman olarak çalışmaya başladı. 1971 'de "Doğu'da Yerleşik ve Göçebe Toplumların Sosyolojik Özellikleri Üzerine Sosyolojik Bir Deneme" başlıklı teziyle sosyoloji doktorasını tamamladı. 1972'de Sosyoloji Bölümü'ne asistan olarak girdi. 1976'da "Toplum Farklılaşmaları ve Din Olayı" başlıklı çalışmasıyla doçentliğe atandı. 1988'de profesörlük takdim tezi olarak sunduğu "Sosyolojinin Ana Başlıkları" çalışmasıyla profesörlüğe yükseltildi. 1982-1993 yılları arasında bölüm başkanlığı görevini yürüttü. 1998'de kendi isteğiyle emekliye ayrıldı.7 Eylül 2002'de vefat etti. Asya Tarihinde Su Boyu Ovaları ve Bozkır Uygarlıkları, Toplum Farklılaşmaları ve Din Olayı, Sosyolojide Yöntem Tartışmaları, Sosyolojinin Ana Başlıkları, Türk Sosyolojisinin Ana Sorunları gibi eserleri yayımlanmıştır.
Muzaffer Sencer (1940-…)
15 Haziran 1940 yılında doğmuştur. 1947-1951 yılları arasında ilköğrenimini, 1952-1955 yılları arasında Orta öğrenimini ve 1955-1958 yılları arasında lise öğrenimini tamamlamıştır. Sencer, yükseköğrenimini 1958-1963 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe-Sosyoloji bölümünde tamamlamıştır. Haziran 1963 tarihinde mezun olan Sencer aynı yıl fakültenin sosyoloji bölümünde asistan olarak çalışmaya başlamıştır. 1967 yılında doktorasını tamamlayan Sencer, 1968-1969 yılları arasında ABD’de Columbia Üniversitesi sosyal bilimlerde araştırma yöntem ve teknikleri alanında çalışmalar yapmıştır.
Oya Baydar (1940-…)
Notre Dame de Sion Fransız Kız Lisesi'nde okudu. Lise öğrencisi iken Fransız yazar Françoise Sagan’dan dan etkilenerek ilk romanını yayımladı. 1964'te İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nde bitirdi ve bu bölüme asistan olarak girdi. Aynı tarihlerde doktora çalışmasının fakülte kurulunca ret edilmesi üzerine üniversiteden ayrıldı.
Mahmut Arslan (1942-…)
Mahmut Arslan, 1969 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nden mezun oldu. Esas anabilim dalı olan “Genel Sosyoloji”nin yanı sıra “Tecrübî Sosyoloji” anabilim dalında Sosyoloji Tarihi, Sanat Sosyolojisi, Edebiyat Sosyolojisi, Sosyal Ahlâk gibi dersler okudu. Lisans eğitiminin ardından dil sınavını kazanarak aynı bölümde doktora programına giren Mahmut Arslan, 1977 yılında “Göçebelerde Sosyal ve Siyasi Kuruluş” başlıklı tezi ile sosyoloji doktoru ünvanını kazandı. 1978 yılında ise aynı bölüme asistan doktor olarak girdi. Ayrıca İ.Ü. Sosyoloji Bölümü’nde öğretim üyesi olarak görev yaptığı süre zarfında, 1982-83 döneminde Bursa Uludağ Üniversitesi’nde, 1983-84 öğretim yılında YÖK görevlendirmesiyle Elazığ Fırat Üniversitesi’nde ve 1985-1995 yılları arasında Mimar Sinan Üniversitesi’nde sosyoloji dersleri verdi. Ayrıca Arslan, İ.Ü. Sosyoloji Bölümü’nde Sosyometri Anabilim Dalı başkanlığı görevi yapmıştır. Emekli olduktan sonrada bölümde doktora ve yüksek lisans derslerini sürdürmektedir.
Erhan Atiker (1942-…)
1942 yılında Bursa’da doğmuştur. İlkokul eğitimini Bursa’da, orta ve lise öğrenimini İstanbul Sankt Georg kolejinde tamamlamıştır. Lisans eğitimini ise 1963-19687 yılları arasında Almanya, Frankfurt Üniversitesinde sürdürmüştür. 1981-1988 yılları arasında yine Frankfurt Üniversitesi’nde Toplum Bilimleri alanında doktorasını tamamlamış ve çeşitli işlerde çalıştıktan sonra 1989 yılında İstanbul Üniversitesi Uygulamalı Sosyoloji Anabilim Dalında Yrd. Doç. olarak göreve başlamıştır. 1991 yılında doçent, 1998 yılında ise profesörlüğe atanmıştır. Sosyoloji bölümünde lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyinde dersler veren Atiker, 2009 yılı ekim ayı içerisinde yaş haddinden emekli olmuştur.
Mehmet Yalvaç (1943-…)
1943 yılında Kilis’de dünyaya gelen Yalvaç, Milli Eğitim Bakanlığı Planlama, Araştırma ve Koordinasyon Dairesinde Çalışmış Erzincan Milli Eğitim Müdürlüğü’nde Eğitim Uzman Yardımcılığı görevinde bulunmuştur. 1977 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde başladığı akademik hayatına 1984 yılında Malatya İnönü Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde devam etmiş ve bu bölümünde 1988 yılında yardımcı doçent olmuştur. 10 Ocak 2010 tarihinde emekliye ayrılmıştır.
Korkut Tuna (1944-…)
1944 yılında Balıkesir’de doğdu. 1955 yılında Edremit İstiklal İlkokulunu, 1958 yılında Edremit Ortaokulunu ve ardından Edremit Lisesini bitirdi. Tuna, lisans eğitimini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümünde, doktora eğitimini ise 1971-1975 yılları arasında Sosyoloji bölümünde tamamladı. 1977 yılında Sosyoloji Bölümünde göreve başlayan Tuna, 1982 yılında aynı bölümde Yardımcı Doçent, 1985 yılında Doçent ve 1992 yılında Profesör olmuştur. 27 Şubat 1996’dan emekliye ayrıldığı 2011 yılına kadar Sosyoloji Bölüm Başkanlığı yapmıştır. 2005-2011 arasında Edebiyat Fakültesi Dekanlığı da yapan Tuna, halen sosyoloji bölümünde lisansüstü dersleri vermektedir.
Fügen Berkay (1945-…)
1945 yılında dünyaya geldi, ilköğrenimini İzmir, orta ve yüksek öğrenimini İstanbul’da tamamladı. 1967 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümünü bitiren Berkay aynı yıl daha önce ilgili sertifika sınavlarını vermiş olduğu Sosyoloji Bölümüne asistan olarak alındı. Doktora ve Doçentlik çalışmalarını İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü öğretim elemanı ve öğretim üyesi olarak tamamladı. 1976-78 yıllarında İsviçre Hükümeti’nden kazandığı bir bursla Üniversitesinden izinli olarak Prof. Dr. M. Bassand ile birlikte çalıştı.1984 yılında kendi isteği ile ve Sosyoloji Bölümünü kurmak üzere İstanbul Üniversitesi’nden İnönü Üniversitesi’ne naklen atandı. 1984-1996 yıllarında İnönü Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi ve Bölüm Başkanı olarak görev yaptı. 1989-1992 yılları arasında İnönü Üniversitesi’nde Rektör Yardımcılığı yaptı. 1996 yılında Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’ndeki görevine başlamış 2011 yılında emekliye ayrılmıştır.
Ümit Meriç (1946-…)
16 Aralık 1946 tarihinde İstanbul Üsküdar’da, Zeynep Kamil Hastanesi’nde doğmuştur. 1952 yılında başlayan ve ilk dört yılı Şişli Terakki İlkokulu’nda geçen ilköğrenimini 1957 yılında Üsküdar Sultantepe İlkokulu’nda tamamlamıştır. 1957-1963 yılları arasında Çamlıca Kız Lisesi’nde ortaokul ve lise öğrenimini bitirmiştir. 1963 yılında İstanbul Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne girmiş, Hazırlık Sertifikası’ndan sonra 1965 yılında Sosyoloji Bölümü’ne geçmiştir. 17 Eylül 1969’da asistan olarak Sosyoloji Bölümü’nde göreve başlamıştır. “Cevdet Paşa’nın Cemiyet ve Devlet Görüşü” başlıklı tezi ile 22 Temmuz 1975’te Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nden doktorasını almıştır. 31 Mayıs 1982’de Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nde Yardımcı Doçentlik kadrosuna atanmıştır. 19 Eylül 1985’te Doçent, 5 Kasım 1992’de Profesör olmuştur. 1993-1996 yıllarında Sosyoloji Bölüm Başkanı, 1996-1999 yıllarında Sosyoloji Araştırma Merkezi Müdürü, 1991-1999 yıllarında Sosyoloji Bölümü Kurumlar Sosyolojisi Anabilim Dalı Başkanı olarak görev yapmıştır. 1999 yılında emekli olmuştur. Cevdet Paşa’nın Cemiyet ve Devlet Görüşü (1975), Babam Cemil Meriç (1992), 21. Yüzyılın Eşiğinde Sosyoloji Konuşmaları (1994), Türkiye Kanatlarınızın Altında (1997), Ebediyetin Huzurunda Ahmet Hamdi Tanpınar (2000) (Selma Karışman ile birlikte), Dualar ve Aminler (2006), İçimdeki Cennete Yolculuk (2007), Seyyahların Aynasında Şehirlerin Sultanı İstanbul (2010) ve Işık Batı’dan Da Gelir (2012) başlıklı kitapları vardır.
Özgörev (Misyon)
Toplumsalın bilimsel bilgisini üretmek, toplumsal olgulara dair sosyolojik bilginin sınırlarını genişletecek bilimsel araştırmalar yürütmek; toplumsal olguların bilimsel araştırmasını yapabilecek yeterlikte akademik birikime ve entelektüel donanıma sahip araştırmacılar yetiştirmek; toplumsal sorunlara dair bilimsel araştırmalar yapmak ve ‘iyi’ bir toplum hedefine yönelik çözüm odaklı bilimsel öneriler geliştirip sunmak.
Özgörü (Vizyon)
Teorinin tarihselliğini ihmal etmeyen evrensel bir perspektifle kamu çıkarını ve toplum yararını merkeze alan sosyolojik bilginin gelişimine katkı yapacak bilimsel araştırmalar gerçekleştirmek; yüksek akademik donanımlı araştırmacılar yetiştirmek; bilimsel çalışmaları ve üretimleriyle ulusal ve uluslararası sosyalbilim çevrelerinde saygın bir konuma ulaşmak.
Öğretim Amaçları
ÖA 1. Sosyoloji disiplininin gerektirdiği temel kavram, kuram ve yöntem bilgisine ve sosyolojik tahayyüle sahip,
ÖA 2. Toplumsala çok yönlülüğü dikkate alan eleştirel bir perspektiften bakabilme, analiz edebilme, argüman oluşturabilme, yorumlayabilme, sonuç çıkarabilme ve problem çözebilme becerilerine sahip,
ÖA 3. İçinde yaşadıkları toplumu tanıma ve anlama becerilerine sahip, Türkiye toplumunun gerçekliğiyle tarihsel sosyolojik bir ilişki kurabilen,
ÖA 4. Sosyoloji araştırma, yöntem ve tekniklerinin kuramsal bilgisine ve uygulama deneyimine sahip, uygun sosyolojik yöntem ve araştırma tekniklerini seçebilme ve çağdaş bilişim teknolojilerini etkin bir şekilde kullanabilen,
ÖA 5. Ulusal-uluslararası ve tarihsel-güncel düzeylerde toplumsal, ekonomik, siyasal, kültürel ve teknik gelişmeleri analitik bir perspektifle takip edebilen ve gözlemleyebilen,
ÖA 6. Muhatap kişi ve kurumlar tarafından doğru anlaşılabilecek şekilde kendini yazılı ve sözlü olarak ifade edebilme becerisine sahip,
ÖA 7. Alanındaki mesleki ve teknik gelişmeleri takip edebilecek düzeyde en az bir yabancı dil öğrenmenin gerekliliği konusunda bilinçli,
ÖA 8. Yaşam boyu öğrenme ilkesi gereğince, alanındaki gelişmeleri yakından takip edebilen ve her türlü bilgi kaynağından yararlanabilen,
ÖA 9. Bireysel ve kolektif araştırma yapabilme ve uygulayabilme becerisine sahip,
ÖA 10. Meslekî sorumluluklarına ve etik değerlere riayet eden,
sosyologlar yetiştirmeyi amaçlamaktadır.
Program Çıktıları
PÇ 1. Sosyolojiye ilişkin temel bilgi ve birikim,
PÇ 2. Toplumsal olgu, yapı, kurum, aktör ve süreçleri anlama, yorumlama ve çözümleme becerisi,
PÇ 3. Toplumsal sorunlara ilişkin eleştirel, çok yönlü ve çözümleyici yaklaşım geliştirerek araştırma ve öneri sunma becerisi,
PÇ 4. Sosyolojide araştırma yöntemlerinin ve tekniklerinin kuramsal bilgisini ve deneyimini edinmiş olarak uygun yöntem ve araştırma tekniğini seçme ve uygulama becerisi,
PÇ 5. Araştırma ile elde edilen nitel ve nicel verileri çözümleme, yorumlama ve raporlama becerisi,
PÇ 6. Sosyoloji alanında ulusal ve uluslararası ölçekte güncel teorik ve ampirik yenilikleri takip edebilme becerisi,
PÇ 7. Sosyoloji alanındaki uluslararası kuramsal tartışmaları ve uygulamaları takip edebilecek ve meslektaşlarıyla iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil öğrenmenin önemine dair farkındalık,
PÇ 8. Güvenli ve güncel araç ve hizmetleri kullanarak bilgi toplama, biriktirme, ayıklama, üretme ve yayma becerisi,
PÇ 9. Muhatapları ile yazılı ve sözlü iletişim kurma becerisi,
PÇ 10. Yaşam boyu öğrenme ilkesinin gereği olarak bilimsel ve teknolojik gelişmeleri yakından izleme ve kendini sürekli yenileme bilinci,
PÇ 11. Eğitim-istihdam ilişkisi bağlamında emek-iş piyasasının beklentilerini karşılayacak bilgi birikimi, donanımı ve yetkinliği,
PÇ 12. Bireysel olarak ve takımlarda etkin bir biçimde çalışabilme ve gerektiğinde sorumluluk üstlenip inisiyatif alma becerisi,
PÇ 13. Disiplinlerarası çalışmanın öneminin kavrama ve disiplinlerarası çalışmalar yapabilme becerisi,
PÇ 14. Yerel ve küresel güncel sorunlar, evrensel ve toplumsal değerler ve mesleki etik ilkeler hakkında farkındalık,
kazandırmayı amaçlamaktadır.
Programa Özgü Ölçütler
PÖ 1. Sosyolojiye ilişkin temel bilgilere, kavramlara ve yaklaşımlara ilişkin bilgi sahibi olma,
PÖ 2. Klasik sosyoloji teorilerine derinlemesine nüfuz etme ve çağdaş sosyal teorideki tartışmalara vâkıf olma,
PÖ 3. Sosyolojik araştırma ve çözümleme için temel epistemolojik, metodolojik ve kuramsal bakış açılarını işe koşabilme, gerekli araştırma ve veri analiz yöntemlerini kullanabilme, bilimsel araştırma neticesinde elde edilen ampirik ve kuramsal sonuçları muhatapları ile paylaşabilme,
PÖ 4. Aile, ekonomi, siyaset, din, kültür, eğitim, kent, hukuk, demografya, göç, sağlık, iletişim, beden, toplumsal benlik, edebiyat, sanat, tüketim gibi sosyolojinin temel alanlarına ilişkin bilgi sahibi olma,
PÖ 5. Türkiye’nin toplumsal tarihi, toplumsal yapısı, çağdaş dünya içerisindeki özgün yeri ve Türk sosyoloji, felsefe ve düşünce gelenekleri hakkında bilgi sahibi olma,
PÖ 6. Yeni politika önerileri geliştirmeye imkân veren nitelikli araştırma projeleri tasarlayabilme, uygulayabilme ve elde edilen verileri uygun yöntem ve teknikleri kullanarak analiz edebilme,
PÖ 7. Toplumsal ilişkilerin, süreçlerin ve yapıların işleyiş biçimlerini ve toplumsal politikaların etkilerini ve sonuçlarını değerlendirebilme,
PÖ 8. Tarih, felsefe, psikoloji, antropoloji, pedagoji, edebiyat, siyaset, hukuk, iktisat, coğrafya, uluslararası ilişkiler vb. disiplinlerle ilişki kurabilme
PÖ 9. Sosyolojinin alt branşları ve farklı disiplinlerden meslektaşlarıyla birlikte çalışabilme.
